COP26 giữ cho mục tiêu 1,5 độ C tồn tại và hoàn thiện Thỏa thuận Paris

Các nhà đàm phán về khí hậu đã kết thúc hai tuần thảo luận căng thẳng vào thứ Bảy (13/11) với sự đồng thuận về việc khẩn trương tăng tốc hành động vì khí hậu. Hiệp ước khí hậu Glasgow, kết hợp với sự gia tăng tham vọng và hành động từ các quốc gia, đã giúp giữ mục tiêu 1,5 độ C trong tầm với, tuy nhiên mục tiêu này chỉ có thể đạt được nếu toàn thế giới chung tay hành động nhanh chóng.

Hiệp ước khí hậu Glasgow sẽ đẩy nhanh tốc độ hành động vì khí hậu. Tất cả các quốc gia đã đồng ý vào năm 2022 sẽ xem xét lại và củng cố các mục tiêu phát thải đến năm 2030, còn được gọi là Đóng góp do quốc gia tự quyết định (Nationally Determined Contribution - NDC). Song song với đó, một Hội nghị bàn tròn Chính trị sẽ được tổ chức hàng năm để đánh giá tiến độ toàn cầu, cùng với đó là Hội nghị thượng đỉnh của các nhà lãnh đạo tổ chức vào năm 2023.

Bộ Quy tắc hướng dẫn cách thức thực hiện Thỏa thuận Paris cũng đã được hoàn thành vào ngày bế mạc COP26 sau 6 năm thảo luận. Việc Bộ Quy tắc được hoàn thiện sẽ cho phép thực hiện đầy đủ Thỏa thuận Paris, nối tiếp sau thỏa thuận về một quy trình minh bạch mà dựa trên đó các quốc gia sẽ phải chịu trách nhiệm thực hiện các mục tiêu đã đề ra. Điều khoản số 6 của Thỏa thuận Paris cũng đã được hoàn thành, qua đó thiết lập một khuôn khổ vững chắc để các quốc gia trao đổi tín chỉ các-bon dựa trên Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (UNFCCC).

Và lần đầu tiên, dựa trên lời kêu gọi từ các tổ chức xã hội dân sự và các quốc gia dễ bị tổn thương nhất bởi tác động của biến đổi khí hậu, các bên đã đồng thuận về việc giảm dần sử dụng nhiên liệu hóa thạch.

Các quyết định do các bên đưa ra năm nay đã đi xa hơn bao giờ hết trong việc ghi nhận và giải quyết những mất mát và thiệt hại do các tác động hiện có của biến đổi khí hậu. Các cam kết tăng đáng kể hỗ trợ tài chính thông qua Quỹ thích ứng cũng đã được đưa ra, trong bối cảnh các nước đang phát triển đang thúc giục các nước phát triển tăng gấp đôi hỗ trợ vào năm 2025.

Văn bản cuối cùng của COP26 đã đi đến đồng thuận sau hai năm vận động và ngoại giao căng thẳng của Vương quốc Anh, nhằm nâng cao tham vọng và kêu gọi hành động từ gần 200 quốc gia. Các nỗ lực tập trung vào việc thúc đẩy giảm lượng khí thải trong ngắn hạn để hạn chế nhiệt độ tăng lên trên mức 1,5 độ C, huy động cả nguồn tài chính công và tư, đồng thời hỗ trợ cộng đồng thích ứng với các tác động của khí hậu.

Khi Vương quốc Anh, hợp tác với Ý, bắt đầu sứ mệnh với COP26 vào gần hai năm trước, chỉ 30% thế giới được bao phủ bởi các mục tiêu phát thải ròng bằng không. Con số này hiện đã tăng lên thành khoảng 90%. Trong khi đó, 154 quốc gia, chịu trách nhiệm cho 80% lượng khí thải toàn cầu, đã đệ trình các mục tiêu giảm phát thải mới.

Với tư cách là nước chủ nhà, Vương quốc Anh cũng đã tập trung vào việc thúc đẩy các hành động nhằm giảm lượng khí thải. Chúng ta đã chứng kiến sự thay đổi lớn về việc sử dụng than, với nhiều quốc gia cam kết loại bỏ dần điện than và chấm dứt tài trợ cho điện than trên toàn cầu.

Bên cạnh đó, chúng ta cũng được chứng kiến một cam kết rõ ràng trong việc bảo vệ môi trường tự nhiên quý giá, với 90% diện tích rừng trên thế giới được bao phủ bởi cam kết từ 130 quốc gia về chấm dứt nạn phá rừng vào năm 2030.

Trong khi trên các con đường của thế giới, quá trình chuyển đổi sang phương tiện không phát thải đang diễn ra nhanh chóng. Một số nhà sản xuất ôtô lớn nhất hành tinh đang hợp tác cùng nhau với mục tiêu đảm bảo toàn bộ ôtô mới được giới thiệu ra thị trường hoàn toàn không phát thải vào năm 2040 trên toàn cầu và vào năm 2035 tại các thị trường lớn. Các quốc gia và thành phố đang theo đuổi cam kết đầy tham vọng về loại bỏ xe chạy bằng xăng và diesel.

Các chính sách hiện tại sẽ đưa thế giới đi vào con đường gia tăng nhiệt độ nghiêm trọng. Nhưng như các chuyên gia độc lập của tổ chức Theo dõi Hành động Khí hậu (Climate Action Tracker) đã chỉ ra, việc thực hiện đầy đủ các cam kết chung mới được đưa ra này sẽ giúp giữ nhiệt độ tăng lên ở 1,8 độ C.

Tuy nhiên ngay cả với các hành động đã cam kết cả trong và trước COP26, thế giới sẽ vẫn tiếp tục cảm nhận được sự thay đổi của hành tinh và các tác động đi kèm.

Chia sẻ về chặng đường phía trước, Chủ tịch của COP26, ông Alok Sharma cho biết: “Bây giờ chúng ta có thể nói chúng ta đã giữ cho mục tiêu khống chế mức tăng nhiệt độ Trái đất ở 1,5 độ C tồn tại. Tuy nhiên, nhịp đập của nó rất yếu và sẽ chỉ tồn tại nếu chúng ta giữ lời hứa, nhanh chóng chuyển các cam kết thành hành động. Tôi biết ơn Liên hợp quốc đã hợp tác với chúng tôi để tổ chức một COP26 thành công.

Từ thời điểm hiện tại, chúng ta phải cùng hành động để thực hiện những kỳ vọng đặt ra trong Hiệp ước khí hậu Glasgow, đồng thời thu hẹp những khoảng cách vẫn còn tồn tại. Bởi vì như Thủ tướng Barbados Mia Mottley đã chia sẻ khi bắt đầu hội nghị này, đối với Barbados và các quốc đảo nhỏ khác, “mức tăng 2 độ C là một bản án tử hình”.

Tất cả chúng ta đều phải duy trì kim chỉ nam của mình là giữ được mục tiêu 1,5 độ và tiếp tục nỗ lực để thúc đẩy dòng chảy tài chính và tăng cường thích ứng. Những nỗ lực chung dẫn đến Hiệp ước khí hậu Glasgow không thể bị lãng phí”.

Đại sứ Vương quốc Anh tại Việt Nam Gareth Ward cũng chia sẻ: “Đoàn Việt Nam tham dự COP26 do Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh chính dẫn đầu đã đóng góp lớn vào thành công của COP26, với cam kết quan trọng về phát thải ròng bằng 0 năm 2050. Hiện chúng tôi mong muốn hợp tác chặt chẽ với Việt Nam để thực hiện các cam kết về bảo vệ rừng, giảm sử dụng than và giảm phát thải khí mêtan. Chúng tôi sẽ hỗ trợ Việt Nam thu hút các nguồn tài chính cho phát triển và các nguồn tài chính tư nhân cần thiết”.