Kinh nghiệm xây dựng nông thôn mới ở châu Á

Phát triển nông thôn mới (NTM) trong giai đoạn hiện nay là mối quan tâm chung của cả cộng đồng thế giới. Việt Nam có thể tham khảo, học tập kinh nghiệm của một số quốc gia trên thế giới.

Hàn Quốc

Vào những năm 1960, Hàn Quốc là một trong những trường hợp “lạc hậu” ở châu Á (Philippines được coi là một trong những quốc gia tiên tiến nhất, chỉ đứng sau Nhật Bản). Hôm nay, Hàn Quốc được phân loại như một nền kinh tế phát triển cao. Như vậy, từ kinh nghiệm thực tế của Hàn Quốc và đôi nét so sánh với Philippines, Việt Nam có thể rút ra những chân lý nhất định để có thể vươn tới tầm cao như xứ xở Kim chi.

Để xây dựng kết cấu hạ tầng nông thôn, Hàn Quốc gắn với phương châm “Nhà nước đầu tư 1 vật tư, cộng đồng chung sức bỏ ra 5 -10 công của”. Cộng đồng tự họp bàn để quyết định loại công trình, dự án nào cần ưu tiên làm trước, công khai bàn bạc, quyết định thiết kế và chỉ đạo thi công, nghiệm thu công trình. Năm 1971, Chính phủ hỗ trợ cho 33.267 làng, mỗi làng 335 bao xi măng. Năm 1972 hỗ trợ 1.600, thêm 500 bao xi măng và 1 tấn sắt thép. Sự hỗ trợ này đã thúc đẩy, đóng góp to lớn quyết định thành công của các dự án.

Khi đã có một số lượng hạ tầng nhất định phục vụ sản xuất, các cơ quan cùng hiệp lực thúc đẩy tiến bộ khoa học kỹ thuật, lai tạo giống mới, năng suất tốt, giúp nông dân trồng trọt, chăn nuôi, xây dựng vùng chuyên canh hàng hóa. Chính phủ thúc đẩy xây dựng nhiều nhà máy ở nông thôn, để chế biến và tiêu thụ nông sản, gia tăng thu nhập cho nông dân. Loại bỏ nghèo khổ, giúp họ thoát khỏi vất vả. Đồng thời, Chính phủ có chính sách tín dụng nông thôn, cho vay ưu đãi thúc đẩy sản xuất. Nhờ chính sách này mà từ năm 1972 - 1977, thu nhập trung bình của các hộ tăng lên 3 lần.

Phát triển nguồn nhân lực là yếu tố không thể thiếu trong công cuộc phát triển nông thôn. Chính phủ xác định nhân tố quan trọng nhất để phát triển phong trào NTM chính là đội ngũ cán bộ từ cấp cơ sở. Cán bộ này dựa trên tinh thần tự nguyện và do dân bầu. Chính phủ đã xây dựng 3 trung tâm đào tạo quốc gia và mạng lưới trường nghiệp vụ của các ngành ở địa phương. Nhà nước đài thọ, mở các lớp học trong thời gian từ 1-2 tuần để trang bị đủ kiến thức thiết thực như kỹ năng lãnh đạo cơ bản, quản lý dự án, phát triển sâu nguồn nhân lực.

Chính phủ Hàn Quốc ngay từ xa xưa đã rất chú trọng đến việc bảo vệ môi trường, trồng cây gây rừng bằng sức mạnh toàn dân. Đặt ra vấn đề quy hoạch rất chỉn chu, xác định kỹ từng chủng loại cây rừng phù hợp, hỗ trợ giống, tập huấn cán bộ kỹ thuật chăm sóc vườn ươm và trồng rừng để hướng dẫn và yêu cầu tất cả chủ đất trên vùng núi trọc đều phải trồng rừng, bảo vệ rừng. Năm 1970, tệ nạn phá rừng rất khủng khiếp, nhưng sau 20 năm, rừng xanh đã che phủ khắp nước, và là một kỳ tích của phong trào xây dựng NTM.

Nhật Bản

Trong thập kỷ 50, 60 của thế kỷ XX, Nhật Bản đã đề ra Luật cơ bản về nông nghiệp và gần 30 đạo luật khác, đồng thời, nhiều lần sửa đổi Luật Đất nông nghiệp, Luật Nông nghiệp bền vững... Tất cả các bộ luật này đã cấu thành nên một hệ thống hoàn chỉnh, tạo hành lang pháp lý để công cuộc xây dựng NTM được tiến hành thuận lợi.

Chính phủ Nhật Bản tích cực tham gia và đầu tư kinh phí lớn. Các giai đoạn 1, giai đoạn 2, giai đoạn 4 đều có sự định hướng của Chính phủ. Để giải quyết vấn đề thiếu kinh phí đầu tư cho phát triển nông nghiệp, Chính phủ Nhật Bản đã xây dựng chính sách hỗ trợ nông nghiệp như trợ giá nông phẩm, xây dựng quỹ rủi ro về giá nông phẩm, trong đó người nông dân bỏ ra 30%, Chính phủ bỏ ra 70%.

Khuyến khích người g dân tích cực tham gia, coi trọng tính tự lập, tự chủ. Thời gian đầu, công cuộc xây dựng NTM ở Nhật Bản do Chính phủ đóng vai trò chủ đạo. Chính phủ tìm mọi cách để nâng cao tính tích cực, sáng tạo của người nông dân, để họ thực sự trở thành đội quân chủ lực trong xây dựng, phát triển nông thôn. Trong phong trào xây dựng làng xã, Chính phủ Nhật Bản đề cao tinh thần phát huy tính sáng tạo, dám nghĩ dám làm, từ việc xây dựng, thực thi quy hoạch, đến lựa chọn sản phẩm trong phong trào “mỗi làng một sản phẩm”, đều do dân các vùng tự căn cứ vào nhu cầu của địa phương rồi đề xuất, thực hiện.

Phát huy đầy đủ vai trò của hợp tác xã nông nghiệp, hiện nay, trên 99% số hộ nông dân ở Nhật Bản đều trực thuộc tổ chức này. Thông qua sức mạnh tập thể, mạng lưới hợp tác xã phân bố khắp cả nước, đã cung cấp cho nông dân những dịch vụ nhanh chóng, chu đáo, hiệu quả. Hợp tác xã nông nghiệp đã phát huy vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy kinh tế nông thôn, nâng cao đời sống, bảo vệ quyền và lợi ích cho người nông dân, thúc đẩy hiện đại hóa nông nghiệp và nông thôn.

Thái Lan

Để thúc đẩy sự phát triển bền vững nền nông nghiệp, Thái Lan đã áp dụng một số chiến lược như: Tăng cường vai trò của tư nhân và các tổ chức hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp; đẩy mạnh phong trào nâng cao trình độ của cá nhân và tập thể trong lĩnh vực nông nghiệp và nông thôn; tăng cường công tác bảo hiểm xã hội cho nông dân; giảm nguy cơ rủi ro và thiết lập hệ thống bảo hiểm rủi ro cho nông dân.

Đối với các sản phẩm nông nghiệp, Chính phủ đã hỗ trợ để tăng sức cạnh tranh, đẩy mạnh công tác tiếp thị; phân bổ khai thác tài nguyên thiên nhiên một cách khoa học và hợp lý; giải quyết những mâu thuẫn liên quan đến việc sử dụng tài nguyên lâm, thủy hải sản, đất đai, đa dạng sinh học, phân bổ đất canh tác.

Trong xây dựng kết cấu hạ tầng, Chính phủ đã có chiến lược trong xây dựng và phân bố hợp lý các công trình thủy lợi lớn phục vụ nông nghiệp. Hệ thống thủy lợi bảo đảm tưới tiêu cho hầu hết đất canh tác trên toàn quốc. Chương trình điện khí hóa nông thôn với việc xây dựng các trạm thủy điện vừa và nhỏ được triển khai khắp cả nước…

Chính phủ luôn quan tâm tập trung phát triển các ngành mũi nhọn như sản xuất hàng nông nghiệp, thủy, hải sản phục vụ xuất khẩu, thúc đẩy mạnh mẽ công nghiệp chế biến nông sản cho tiêu dùng trong nước và xuất khẩu, nhất là các nước công nghiệp phát triển.