Phát triển công trình xanh thúc đẩy chuyển đổi xanh ngành Xây dựng (Kỳ I)

Kỳ I: Việt Nam đã phát triển trên 7,2 triệu m2 sàn công trình xanh

Việc phát triển công trình xanh (CTX) là một trong những giải pháp quan trọng để ngành Xây dựng chuyển đổi xanh, góp phần thực hiện chuyển đổi xanh nền kinh tế Quốc gia và hiện thực hóa cam kết của Chính phủ tại COP 26 về phát thải dòng bằng 0 vào năm 2050. Vậy việc phát triển CTX ở Việt Nam đang ở mức độ như thế nào? Đâu là những giải pháp nhằm phá bang các rào cản, tiến tới thúc đẩy phát triển CTX hiệu quả tại Việt Nam?

Tòa nhà văn phòng hạng A Capital Place đạt chứng chỉ CTX LEED Gold.

Nhận diện công trình xanh

Theo Hội đồng CTX thế giới, CTX là công trình trong thiết kế, xây dựng hoặc vận hành giảm thiểu các tác động xấu và có thể tạo ra những tác động tích cực đối với khí hậu và môi trường.

Còn tại Việt Nam, Nghị định số 15/2021/NĐ-CP ngày 03/3/2021 của Chính phủ quy định chi tiết một số nội dung của dự án đầu tư xây dựng, đã “định nghĩa” CTX (green building) là công trình xây dựng được thiết kế, xây dựng và vận hành đáp ứng các tiêu chí, tiêu chuẩn về sử dụng hiệu quả năng lượng, tiết kiệm tài nguyên; đảm bảo tiện nghi, chất lượng môi trường sống bên trong công trình và bảo vệ môi trường bên ngoài công trình. Đây là lần đầu tiên CTX có mặt trong văn bản quy phạm pháp luật của Việt Nam.

Nhưng trước đó, Đảng, Nhà nước, Chính phủ Việt Nam đã có nhiều chủ trương, chính sách, văn bản quy phạm pháp luật, chương trình, kế hoạch để thúc đẩy việc phát sử dụng năng lượng, tài nguyên tiết kiệm, hiệu quả, bảo vệ môi trường, giảm phát thải khí nhà kính trong các hoạt động kinh tế xã hội, trong đó có lĩnh vực công trình xây dựng.

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Tường Văn cho biết: Tại Hội nghị lần thứ 26 các bên tham gia Công ước khung của Liên Hợp Quốc về Biến đổi khí hậu (COP26) năm 2021, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã cam kết biện pháp giảm phát thải khí nhà kính mạnh mẽ để đạt mức phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050.

Thực hiện cam kết của Việt Nam tại COP 26, nhiều chính sách, quy định đã được ban hành và đưa vào thực hiện. Trong đó, Nghị quyết số 06-NQ/TW, ngày 24/01/2022 của Bộ Chính trị về "Quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” và Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết 06 cũng đã nêu việc thúc đẩy phát triển CTX.

Phát triển CTX cũng là chỉ tiêu để đánh giá, phân loại đô thị theo Nghị quyết 26/2022/UBTVQH15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Tiếp đó, Nghị quyết 29/NQ-TW ngày 17/11/2022 Hội nghị lần thứ 6 Ban Chấp hành TW khóa XIII về tiếp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đã đưa ra định hướng chuyển đổi xanh nền kinh tế.

Thủ tướng Chính phủ cũng đã phê duyệt Kế hoạch hành động Quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030, Chiến lược Quốc gia về biến đổi khí hậu giai đoạn đến năm 2050; Đề án về những nhiệm vụ, giải pháp triển khai kết quả Hội nghị COP26.

Đặc biệt, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị đã ký ban hành Kế hoạch hành động của ngành Xây dựng ứng phó với biến đổi khí hậu giai đoạn 2022 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 thực hiện cam kết của Việt Nam tại COP26.

Việc khuyến khích phát triển công trình hiệu quả năng lượng, CTX cũng đã được quy định trong Luật Xây dựng năm 2020 và Nghị định số 15/2021/NĐ-CP.

Trong lĩnh vực sử dụng năng lượng, quá trình xây dựng và vận hành các công trình xây dựng chiếm tỷ trọng lớn, khoảng 30% tổng tiêu thụ năng lượng trên toàn quốc. Do vậy, việc thúc đẩy CTX trên toàn quốc cũng là một trong những mục tiêu được đặt ra trong Chương trình Quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2019 – 2030 (VNEEP3), được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ngày 13/03/2019.

“Phát triển CTX chính là một trong những giải pháp quan trọng để ngành Xây dựng chuyển đổi xanh, góp phần thực hiện chuyển đổi xanh nền kinh tế Quốc gia và hiện thực hóa cam kết của Chính phủ tại COP 26 về phát thải dòng bằng 0 vào năm 2050”, Thứ trưởng Nguyễn Tường Văn nhận định.

Việt Nam đứng thứ 28 trên thế giới về số lượng đạt chứng nhận CTX LEED

Có thể nói, CTX phát triển bền vững và biến đổi khí hậu là những chủ đề quan trọng đối với ngành Xây dựng và phát triển đô thị ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.

Theo thống kê của Bộ Xây dựng, đến hết quý II/2023, cả nước đã có hơn 300 CTX được đánh giá và chứng nhận tại Việt Nam, bởi các hệ thống tiêu chuẩn gồm LOTUS của Hội đồng CTX Việt Nam; LEED của Hội đồng CTX Mỹ; EDGE của Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC) – thành viên của Ngân hàng Thế giới; GREEN MARK của Hội đồng CTX Singapore, với tổng diện tích sàn xây dựng là hơn 7 triệu m2. Việt Nam đang xếp thứ 28 trên thế giới về số lượng CTX được chứng nhận theo tiêu chuẩn LEED.

“Con số nói trên quá khiêm tốn so với số lượng công trình được xây dựng, đưa vào hoạt động và so với tiềm năng cũng như yêu cầu về sử dụng năng lượng, tài nguyên tiết kiệm, hiệu quả và bảo vệ môi trường. Hơn nữa, hiện Việt Nam chưa có công trình nào được thiết kế, xây dựng, quản lý vận hành đạt tiêu chí công trình phát thải ròng bằng 0”, Thứ trưởng Nguyễn Tường Văn nhận định.

Tuy nhiên, kết quả này cũng không quá tệ nếu so với mục tiêu của VNEEP3 là: Đến năm 2025, cả nước có 80 công trình xây dựng được chứng nhận CTX, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; Đến năm 2030, mục tiêu được tăng lên 150 CTX”. Bởi ngay tại thời điểm này, Việt Nam đã thực hiện đạt gấp đôi chỉ tiêu phát triển CTX của năm 2030.

Nhận định về kết quả này, Phó Vụ trưởng Vụ Tiết kiệm năng lượng (Bộ Công thương) Trịnh Quốc Vũ cho rằng: “Chứng tỏ tiềm năng phát triển CTX ở nước ta rất lớn, nhưng vẫn cần phải có giải pháp khuyến khích và hỗ trợ phù hợp để thúc đẩy phát triển CTX đúng với tiềm lực đang có”.

“Chúng tôi hy vọng khi tổng kết giai đoạn 1 VNEEP3, con số CTX sẽ còn tăng cao. Trên cơ sở đó, sẽ đề ra mục tiêu phát triển CTX cao hơn cho giai đoạn 2026 – 2030”, ông Vũ nói.

Còn theo Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ và Môi trường (Bộ Xây dựng) Nguyễn Công Thịnh, Việt Nam bắt đầu phát triển CTX đầu tiên tại Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2005 - 2010, chủ yếu là những công trình văn phòng cho thuê đối với các dự án nước ngoài.

Đáng mừng là đến hôm nay, Việt Nam đã mở rộng phạm vi đối tượng phát triển CTX ở các loại hình công trình khác như bệnh viện, trường học, nhà xưởng, nhà ở chung cư... Đây là xu hướng chung mà Việt Nam đã có thể bắt kịp với các nước trên thế giới.

Cũng theo ông Thịnh, hiện tại, hơn 1/3 CTX ở Việt Nam đang tập trung ở 2 thành phố lớn là Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh. Trong đó, Thành phố Hồ Chí Minh dẫn đầu cả nước về số lượng CTX với 67 công trình. Hà Nội xếp thứ hai với 40 công trình, nhưng diện tích sàn của Hà Nội lớn nhất cả nước, khoảng 1,6 triệu m2.

“Trong thời gian tới, tại các đô thị đang phát triển công nghiệp mạnh như Bắc Giang, Bắc Ninh, Bình Dương, Bà Rịa – Vũng Tàu… dự kiến sẽ có thêm nhiều CTX, dự án xanh…”, ông Thịnh cho biết.

Sự vào cuộc sôi nổi của các doanh nghiệp khối tư nhân

Càng đáng mừng hơn nữa khi sự phát triển CTX ở Việt Nam có được sự vào cuộc khá mạnh mẽ của các doanh nghiệp, nhất là khối tư nhân.

Dự án The Terra - An Hưng của Văn Phú - Invest đạt chứng nhận EDGE cho giai đoạn thiết kế.

Ông Patrick Liau - Tổng Giám đốc khu vực miền Bắc Tập đoàn CapitaLand cho biết: CapitaLand đang đầu tư nhiều CTX xanh ở Việt Nam. 80% các tòa nhà trong danh mục đầu tư của CapitaLand đều đã được chứng nhận CTX. CapitaLand tự đề xuất mục tiêu và tập trung phát triển các công trình đều hướng tới tiêu chuẩn CTX, hệ sinh thái xanh. CapitaLand cũng có các chỉ tiêu về phát triển bền vững để đóng góp vào cam kết phát thải ròng bằng 0 tại Việt Nam vào năm 2050…

Ông Hà Tất Thắng - Phó Tổng Giám đốc Capital House thì chia sẻ: Capital House có sứ mệnh kiến tạo cuộc sống xanh nên việc thực hiện đầu tư phát triển CTX cũng là mục tiêu Capital House hướng tới. Đến nay, Capital House đã phát triển hơn 10 CTX, đa phần là dự án nhà ở xã hội.

Ông Nguyễn Minh Hà - Phó Giám đốc Ban Nghiên cứu và Phát triển, Công ty Cổ phần Đầu tư Văn Phú – Invest cũng cho biết: Văn Phú Invest hiện đang phát triển một số công trình xanh. 2 trong số công trình đó được chứng nhận CTX EDGE. Dựa vào các bộ tiêu chuẩn CTX của LEED, LOTUS, EDGE, Văn Phú Invest còn xây dựng các tiêu chuẩn riêng cho doanh nghiệp của mình để luôn bảo đảm phát triển CTX đúng hướng…

Đại diện các doanh nghiệp nói trên đều cho biết đơn vị vẫn đang tiếp tục phát triển các dự án xanh, CTX. Điều này đồng nghĩa, trong tương lai gần, số lượng các CTX tại Việt Nam sẽ tăng lên nhanh chóng.

Trái ngược với sự vào cuộc sôi nổi khối tư nhân, khối đầu tư công phát triển CTX rất dè dặt hơn rất nhiều. Hiện chỉ có khoảng 2% trong số hơn 300 CTX được công nhận là dự án đầu tư công.